Rejestracja działalności gospodarczej w wynajmowanym mieszkaniu może być dosyć dokuczliwa dla właściciela. Czy najemca może to zrobić? Jak przeciwdziałać takiemu stanowi? Jak wykreślić nasz adres z CEIDG? O tym wszystkim dowiesz się z tego wpisu.
Ten wpis dotyczy wyłącznie jednoosobowych działalności gospodarczych i spółek cywilnych.
Czy najemca może zarejestrować działalność gospodarczą w wynajmowanym mieszkaniu?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi, tym bardziej, że działalność działalności nierówna. Najemca może bowiem po prostu potrzebować jedynie adresu do rejestracji i faktycznie żadnej działalności w naszym lokalu nie będzie prowadził (np. taksówkarz, pielęgniarka na samozatrudnieniu, itp.) Możemy mieć także do czynienia z taką sytuacją, że najemca owszem będzie pracował w domu przed komputerem (np. jako grafik komputerowy), co w zasadzie nie odbiega od zatrudnienia pracownika w formie telepracy. Ten najemca nigdy nie będzie spotykał się z klientami w naszym mieszkaniu bo po prostu wszystko załatwia przez Internet albo w czasie spotkań u klientów. Skrajnością jest taka działalność, która faktycznie wiąże się ze stałymi odwiedzinami klientów w lokalu przedsiębiorcy. W tym wszystkim musimy ocenić, czy sama rejestracja adresu naszego lokalu to już jest prowadzenie w nim działalności i jaki to może mieś wpływ na naszą sytuacją prawną.
Zgodnie z art. 666 § 1 k.c. najemca powinien przez czas trwania najmu używać rzeczy najętej w sposób w umowie określony, a gdy umowa nie określa sposobu używania — w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy. Tym samym ustawodawca pozwala określić stronom granice swobody najemcy co do sposobu wykorzystywania m.in. lokalu mieszkalnego. Najemca z całą pewnością nie może dokonywać zmiany przeznaczenia lokalu — lokal mieszkalny nie może stać się lokalem użytkowym. Czym innym jest jednak rejestracja adresu mieszkania jako miejsca prowadzenia działalności gospodarczej i używanie takiego lokalu w dalszym ciągu jako lokalu mieszkalnego. Jeżeli umowa najmu wprost tego nie zabrania, to nie możemy mówić, że wskazanie adresu wpłynęło sposób wykorzystywania lokalu. To wykorzystywanie nadal jest na cele mieszkalne, a nie użytkowe, jeżeli całość działalności faktycznie prowadzona jest u klientów najemcy. Natomiast z całą pewnością prowadzenie jakichkolwiek prac oddziałujących na pozostałych mieszkańców budynku jest już faktycznie wykonywaniem działalności gospodarczej.
Przyjmijmy zatem, że samo zgłoszenie adresu do Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej jest dopuszczalne gdy nie zabrania tego umowa i o ile lokal nadal jest używany jako mieszkalny, jednak wszystko to co przekracza ten zakres z całą pewnością wykracza poza cel mieszkalny.
Używanie lokalu mieszkalnego w sposób sprzeczny z umową może stanowić podstawę wypowiedzenia najmu. Kiedyś już pisałem jak takie wypowiedzenie najmu mieszkania przeprowadzić prawidłowo.
Czy organy sprawdzają prawo najemcy do wskazywania adresu?
Muszę Cię zdziwić, ale co do zasady organy państwa mają ustawowy obowiązek ufać przedsiębiorcy. Art. 10 ustawy prawo przedsiębiorców statuuje zasadę domniemania uczciwości przedsiębiorcy. Zgodnie z nią organ kieruje się w swoich działaniach zasadą zaufania do przedsiębiorcy, zakładając, że działa on zgodnie z prawem, uczciwie oraz z poszanowaniem dobrych obyczajów.
Do końca marca 2009 roku podatnicy prowadzący działalność gospodarczą do wniosku o nadanie numeru NIP musieli dołączać m.in. uwierzytelnione lub urzędowo poświadczone kopie dokumentów potwierdzających uprawnienie do korzystania z lokalu lub nieruchomości, w których znajduje się siedziba przedsiębiorcy. Później przepis z którego wynikał ten obowiązek, tj. art. 5 ust. 4b ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników został uchylony i urząd skarbowy nie miał prawa wymagać od podmiotu aktualizującego dane lub składającego wniosek o okazania tytułu prawnego do lokalu. W roku 2016 nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nałożyła na przedsiębiorców obowiązek posiadania tytułu prawnego do lokalu, choć nie musiał on być okazywany przy dokonywaniu czynności rejestracyjnych.
Od 30 kwietnia 2018 roku obowiązuje nowa ustawa — prawo przedsiębiorców, która zastąpiła ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Równolegle weszła też w życie nowa ustawa o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy. Również i ta ustawa nie wymaga przedstawienia przy rejestracji tytułu prawnego do lokalu, który przedsiębiorca wpisuje do CEIDG jako adres swojej siedziby lub miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. Niemniej jednak wypełniając druk rejestracyjny (wniosek CEIDG‑1) przdsiębiorca pod groźbą odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia oświadcza, że posiada tytuły prawne do nieruchomości, których adresy są wpisywane do CEIDG. Obowiązek ten wynika z art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy.
Co ciekawe nowe przepisy o CEIDG wprowadziły zmiany dotyczące samego adresu przedsiębiorcy. Jako wymagane minimum obowiązuje wyłącznie ujawnienie co najmniej adresu do doręczeń, a także adresu stałego miejsca wykonywania działalności o ile takie miejsce przedsiębiorca posiada. Jeśli jego działalność wiąże się z częstymi zmianami miejsca jej wykonywania (np. usługi u klienta) lub jeżeli działalność ma charakter mobilny, to przedsiębiorca nie musi wskazywać adresu miejsca wykonywania działalności. W tych wypadkach jedynym wpisanym w CEIDG adresem może być adres do doręczeń, który nie musi być koniecznie adresem zamieszkania przedsiębiorcy.
Na dzień dzisiejszy również przy nadaniu numeru NIP organ nie ma prawa do żądania okazania tytułu prawnego do nieruchomości. Jednak naczelnik urzędu skarbowego uchyla z urzędu, w drodze decyzji NIP, jeżeli podatnik posługuje się fałszywymi lub fikcyjnymi danymi adresowymi swojej siedziby lub miejsca wykonywania działalności gospodarczej. Dlatego organ skarbowy może wszcząć postępowanie podatkowe mające na celu ustalenie, czy przedsiębiorca faktycznie prowadzi działalność pod wskazanym przez siebie adresem i w tym postępowaniu żądać okazania tytułu prawnego do lokalu. Chociażby w celu ustalenia, czy nie wiąże się to z jakimś obowiązkiem podatkowym.
Sytuacja trochę się zmienia, gdy podatnik rejestruje się do celów VAT — składa zgłoszenie rejestracyjne VAT‑R. Jedna z ostatnich nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług nałożyła na organy skarbowe obowiązek weryfikacji każdego takiego zgłoszenia. Naczelnik urzędu skarbowego nie dokonuje rejestracji podmiotu jako podatnika VAT bez konieczności zawiadamiania podmiotu, jeżeli m.in. dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą lub podmiot ten nie istnieje, lub mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z tym podmiotem albo jego pełnomocnikiem, lub podmiot albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego. Z tych samych powodów naczelnik urzędu skarbowego wykreśla z urzędu podatnika z rejestru jako podatnika VAT. Z tego powodu urzędy skarbowe przy aktualizacji danych adresowych podatników podatku od towarów i usług każdorazowo dokonują weryfikacji adresu prowadzenia działalności gospodarczej. Zwykle odbywa się to poprzez odwiedziny podatnika i dokonanie czynności sprawdzających, w czasie których prosi się o okazanie tytułu prawnego do lokalu. Zdarza się zwykle, że te odwiedziny są całkowicie niezapowiedziane.
Jak wykreślić nasz adres z CEIDG?
Jeżeli najemca wyprowadził się i nie wykreślił naszego adresu z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo ktoś całkowicie bez naszej wiedzy zarejestrował sobie na nasz adres działalność w tej ewidencji, to oczywiście mamy możliwość zainicjowania procedury wykreślenia tego wpisu.
Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy w w przypadku powzięcia przez ministra właściwego do spraw gospodarki informacji o braku tytułu prawnego do nieruchomości wskazanej we wpisie do CEIDG, z urzędu lub na wniosek osoby przedstawiającej dowód posiadania tytułu prawnego do nieruchomości wskazanej we wpisie przedsiębiorcy, wzywa przedsiębiorcę do przedstawienia dowodu posiadania tytułu prawnego do nieruchomości lub dokonania odpowiedniej zmiany wpisu w tym zakresie, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.
Jak wynika z powyższego, jako właściciel mieszkania albo nawet jeżeli swój tytuł prawny do lokalu wywodzimy z innego prawa, możemy zażądać, by minister wszczął postępowanie administracyjne mające na celu usunięcie naszego adresu z CEIDG. Taki wniosek może wyglądać następująco:
Sopot, dnia 16 maja 2018 roku
Wnioskodawca:
Jan Kowalski
Gdańska 32
81–321 Sopot
Organ:
Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju
Plac Trzech Krzyży 3/5
00–507 Warszawa
Uprzejmie informuję, że przedsiębiorca Janusz Śliwiński działający pod firmą Janusz Śliwiński Usługi Budowlane (NIP: 5851324567), zgłosił do CEIDG prowadzenie działalności pod adresem 81–653 Gdynia, ul. Wielkomiejska, nr 3, lok. 17, nie posiadając tytułu prawnego do tego lokalu.
Nadto wskazuję, że przysługuje mi prawo własności do wyżej wskazanego lokalu ujawnione w księdze wieczystej numer GD1Y/000023423/9.
Na podstawie art. 32 ust. 2 ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy wnoszę o wszczęcie postępowania administracyjnego zmierzającego do wykreślenia adresu naszej nieruchomości z wpisu do CEIDG wyżej wskazanego przedsiębiorcy.
Jednocześnie na podstawie art. 32 ust. 5 wyżej wskazanej ustawy składam wniosek o nie publikowane w CEIDG adresu mojej nieruchomości.
Z poważaniem
Jan Kowalski
Na podstawie takiego wniosku minister wezwie przedsiębiorcę do przedstawienia dowodu posiadania tytułu prawnego do nieruchomości wskazanej we wpisie lub do dokona zmiany swojego wpisu w zakresie adresu. W wypadku nie spełnienia żądania wpis zostanie wykreślony w drodze decyzji administracyjnej. W razie wątpliwości, np. wtedy gdy przedsiębiorca przedstawi umowę najmu, którą kiedyś z nami zawarł ale jednak ona wygasła, minister będzie prowadził postępowanie administracyjne i może wyznaczyć rozprawę administracyjną.
Zwróć uwagę na ostatni akapit mojego przykładowego wzoru. Ten wniosek można złożyć nawet wtedy, gdy przedsiębiorca wykreślił swój wpis z ewidencji. Wpisy wykreślone z CEIDG nadal są publikowane bowiem wykreślenie z CEIDG przedsiębiorcy nie oznacza usunięcia danych z CEIDG. Wykreślenie polega po prostu na oznaczeniu wpisu przedsiębiorcy jako wykreślonego, jednak dane wcześniej ujawnione wciąż są dostępne. Przez to nadal możemy otrzymywać korespondencję od komorników i wierzycieli przedsiębiorcy. Z tego powodu, jeżeli najemca się wyprowadził i nie chcemy by nasz adres figurował w CEIDG to też możemy złożyć wniosek o niepublikowanie naszego adresu. Może on wyglądać na przykład tak:
Sopot, dnia 16 maja 2018 roku
Wnioskodawca:
Jan Kowalski
Gdańska 32
81–321 Sopot
Organ:
Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju
Plac Trzech Krzyży 3/5
00–507 Warszawa
Uprzejmie informuję, że przedsiębiorca Janusz Śliwiński działający pod firmą Janusz Śliwiński Usługi Budowlane (NIP: 5851324567), uprzednio zgłosił do CEIDG prowadzenie działalności pod adresem 81–653 Gdynia, ul. Wielkomiejska, nr 3, lok. 17.
Nadto wskazuję, że przysługuje mi prawo własności do wyżej wskazanego lokalu ujawnione w księdze wieczystej numer GD1Y/000023423/9.
Przedsiębiorca zaprzestał prowadzenie działalności gospodarczej pod tym adresem i przeprowadził się do nowego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.
W związku z powyższym na podstawie art. 32 ust. 5 wyżej wskazanej ustawy składam wniosek o nie publikowane w CEIDG adresu mojej nieruchomości.
Z poważaniem
Jan Kowalski
Na podstawie tego wniosku minister powinien zaprzestać publikacji w CEIDG adresu naszej nieruchomości.